Xây dựng ngành Công nghiệp Môi trường thành ngành kinh tế độc lập sẽ đóng vai trò quan trọng trong xây dựng nền kinh tế xanh và bảo vệ môi trường
Mới đây, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã ký Quyết định số 1894/QĐ-TTg ngày 04/9/2025 phê duyệt Chương trình phát triển ngành Công nghiệp Môi trường Việt Nam giai đoạn 2025-2030. Quyết định này đề cập các nhóm nhiệm vụ và giải pháp căn cơ để phát triển ngành Công nghiệp Môi trường (CNMT), trong đó có hoàn thiện hệ thống chính sách, phát triển thị trường, thúc đẩy khoa học công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực và chuyển đổi số.
Cụ thể, xây dựng ngành CNMT là một nội dung quan trọng trong tổng thể hoạt động thúc đẩy nền kinh tế xã hội của đất nước ngày càng vững mạnh. Ưu tiên phát triển CNMT với các cơ chế chính sách khuyến khích, ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của pháp luật. Phát triển CNMT trên cơ sở vận dụng tối đa các nguồn lực sẵn có, gắn với định hướng xây dựng chính sách phát triển công nghiệp và chiến lược phát triển công nghiệp quốc gia.
Các doanh nghiệp hoạt động trong ngành CNMT trong nước sẽ được phát triển theo hướng hiện đại, có đủ năng lực cạnh tranh trong việc tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường cấp quốc gia, cấp vùng, cấp tỉnh và cấp khu vực, cấp quốc tế. Doanh nghiệp tư nhân là lực lượng trung tâm trong phát triển ngành CNMT. Các doanh nghiệp tư nhân sẽ được hỗ trợ mạnh mẽ về cơ chế chính sách, tín dụng xanh, tiếp cận công nghệ và thị trường; khuyến khích hình thành các tập đoàn tư nhân mạnh trong lĩnh vực công nghệ môi trường.
Cùng với đó phát triển CNMT dựa trên đổi mới sáng tạo, công nghệ hiện đại và chuyển đổi số gắn với thị trường hàng hóa, nâng cao năng lực cung ứng và chất lượng hàng hóa trong nước, ưu tiên cải tiến và nâng cấp hệ thống cơ sở dữ liệu và các giải pháp công nghệ số trong sản xuất, chế tạo thiết bị và sản phẩm CNMT.
Mục tiêu trọng tâm của Chương trình
Chương trình có 4 mục tiêu tổng quát chính là: Xây dựng và phát triển ngành CNMT trở thành ngành kinh tế độc lập; nâng cao năng lực và vai trò, tỷ trọng của ngành CNMT trong nền kinh tế; xây dựng ngành CNMT đóng vai trò dẫn dắt chuyển đổi xanh, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn; hình thành hệ sinh thái CNMT hiện đại.
Phát triển ngành CNMT thành ngành kinh tế độc lập sẽ đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu kinh tế quốc dân và có vai trò chiến lược trong bảo đảm độc lập, tự chủ trong cung ứng công nghệ, thiết bị và sản phẩm CNMT khi xử lý các thách thức môi trường của đất nước. Ngoài ra, ngành CNMT có đủ khả năng làm chủ công nghệ, tự chủ sản xuất đồng thời có khả năng tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu về công nghệ, thiết bị, sản phẩm CNMT. Từ đó, đóng góp tích cực vào thực hiện các mục tiêu về bảo vệ môi trường, tăng trưởng xanh, phát triển kinh tế tuần hoàn, giảm phát thải khí nhà kính trong các chiến lược, chương trình, kế hoạch phát triển quốc gia.
Hoàn thiện chính sách của ngành Công nghiệp Môi trường là một trong những mục tiêu trọng tâm của Chương trình đến năm 2030. Ảnh: Chinhphu.vn
Mục tiêu tiếp theo là nâng cao năng lực và vai trò, tỷ trọng của ngành CNMT trong nền kinh tế. Với mục tiêu này, ngành CNMT sẽ tạo thêm việc làm, đảm bảo an sinh xã hội; cải thiện năng lực cạnh tranh dựa trên nền tảng khoa học – công nghệ tiên tiến, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, trở thành lĩnh vực tiên phong trong áp dụng công nghệ xanh, công nghệ thông minh, góp phần hiện đại hóa nền kinh tế và tăng trưởng bền vững.
Ngành CNMT đóng vai trò dẫn dắt chuyển đổi xanh, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn, phát triển bền vững và nâng cao sức cạnh tranh quốc gia, đồng thời trở thành nền tảng, hỗ trợ tích cực cho quá trình giảm phát thải, ứng phó biến đổi khí hậu.
Hình thành và phát triển hệ sinh thái CNMT hiện đại sẽ giúp tăng khả năng sản xuất, cung ứng thiết bị, công nghệ và sản phẩm CNMT cho thị trường trong nước và xuất khẩu. Phát triển hệ sinh thái doanh nghiệp – viện nghiên cứu – trường đại học – cơ quan quản lý nhà nước – tổ chức quốc tế nhằm đẩy mạnh nghiên cứu, làm chủ và thương mại hóa công nghệ môi trường, tăng năng lực nội địa hóa thiết bị, tạo lập các chuỗi giá trị xanh trong nước.
Bên cạnh những mục tiêu chính, chương trình đã có những mục tiêu cụ thể đến năm 2030. Một số mục tiêu cụ thể là: Hệ thống chính sách phát triển ngành CNMT cơ bản được rà soát và hoàn thiện; phát triển ngành CNMT nhằm đáp ứng nhu cầu bảo vệ môi trường trong nhiều lĩnh vực; phát triển thị trường hàng hóa CNMT, nâng cao chất lượng và sức cạnh tranh của hàng hóa CNMT; phát triển dịch vụ và hình thành các doanh nghiệp dịch vụ CNMT; thu hút đầu tư từ nước ngoài vào ngành CNMT, tiến tới xuất khẩu một số công nghệ, thiết bị, sản phẩm mà ngành CNMT có ưu thế.
Về xây dựng và hoàn thiện hệ thống chính sách phát triển ngành CNMT và tạo được khung pháp lý để hình thành và phát triển được các khu, cụm công nghiệp tái chế nhằm làm nền tảng dẫn dắt, thúc đẩy phát triển ngành, hướng tới mục tiêu xây dựng Nghị định của Chính phủ quy định về phát triển ngành CNMT.
Phát triển ngành CNMT cũng là giải pháp thực tiễn nhằm đáp ứng những nhu cầu bảo vệ môi trường như áp dụng công nghệ, thiết bị vào các lĩnh vực, hoạt động như xử lý nước thải, xử lý khí thải, xử lý chất thải rắn, chất thải nguy hại, phát triển thiết bị đo lường, giám sát môi trường, phát triển công nghệ, thiết bị, sản phẩm đáp ứng nhu cầu phục vụ sản xuất năng lượng từ chất thải, phát triển công nghệ, thiết bị, sản phẩm đáp ứng nhu cầu bảo vệ môi trường cho các ngành, lĩnh vực trong quá trình tái cấu trúc nền kinh tế.
Cần đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng công nghệ vào các hoạt động xử lý chất thải, nước thải
Tạo điều kiện phát triển cho các doanh nghiệp môi trường và cấp thoát nước
Quyết định số 1894/QĐ-TTg không chỉ đặt nền móng cho sự phát triển ngành CNMT mà còn tạo nền tảng vững chắc cho các doanh nghiệp cấp thoát nước và xử lý chất thải. Các chính sách hỗ trợ tài chính như tín dụng xanh, cùng với việc thúc đẩy tiếp cận công nghệ và thị trường, đang mở ra nhiều cơ hội để doanh nghiệp nâng cao năng lực đầu tư, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững.
Đồng thời, việc ưu tiên phát triển công nghệ hiện đại, chuyển đổi số đã mở ra cơ hội nâng cấp hệ thống giám sát, xử lý nước thải. Song song đó, việc khuyến khích hình thành các tập đoàn tư nhân mạnh trong lĩnh vực công nghệ môi trường góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường trong nước và quốc tế. Đáng chú ý, mô hình đối tác công – tư (PPP) được đẩy mạnh, tạo điều kiện để doanh nghiệp tham gia sâu vào các dự án hạ tầng môi trường, xử lý rác thải và cấp thoát nước, qua đó khẳng định vai trò chủ lực trong công cuộc bảo vệ môi trường.
Trong bối cảnh ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu và suy giảm tài nguyên ngày càng nghiêm trọng, Quyết định 1894/QĐ-TTg được xem là bước đi chiến lược, vừa khẳng định tầm nhìn dài hạn của Chính phủ trong xây dựng nền kinh tế xanh, tuần hoàn và bền vững, vừa mở ra cơ hội để các doanh nghiệp cấp thoát nước nâng cao năng lực, đổi mới sáng tạo và khẳng định vai trò trong công cuộc bảo vệ môi trường quốc gia.
Tường Thư
