Các dòng sông băng là mối quan tâm hàng đầu trước những diễn biến phức tạp của biến đổi khí hậu. Ảnh: UNWater
Theo UNESCO, sự kiện đánh dấu một cột mốc quan trọng trong nỗ lực toàn cầu nhằm bảo vệ nguồn băng cung cấp nước ngọt cho hơn 2 tỷ người. Sáng kiến toàn cầu và được phối hợp này trong suốt cả năm nay sẽ tìm cách nêu bật vai trò của sông băng và giải quyết những thách thức cấp bách do tình trạng băng tan gây ra.
Cần bảo tồn “tháp nước” của thế giới
Khoảng 70% lượng nước ngọt toàn cầu được lưu trữ trong các sông băng và tảng băng. Do đó, các sông băng có nhiệm vụ quan trọng trong việc điều hòa khí hậu toàn cầu và cung cấp nước ngọt – nguồn nước thiết yếu cho hàng tỷ người. Tuy nhiên, do biến đổi khí hậu và các hoạt động của con người, từ những năm 1800, băng tan chảy ngày càng nhanh chóng.
Đáng lo ngại, băng tan sẽ làm thay đổi tính khả dụng và chất lượng nước ở hạ lưu, gây ra những tác động đến hệ sinh thái và các ngành thủy sinh bao gồm nông nghiệp và thủy điện. Các hiện tượng này đi kèm với lở đất, tuyết lở, lũ lụt và hạn hán trong ngắn hạn, cũng như mối đe dọa lâu dài đối với an ninh nguồn cung cấp nước cho hàng tỷ người.
Thêm vào đó, đối với người dân bản địa nói riêng, các sông băng có ý nghĩa văn hóa và tâm linh sâu sắc, thường được coi là không gian linh thiêng và nơi ở của các vị thần. Việc mất đi các khối băng có nghĩa là sự biến mất không thể đảo ngược của các địa điểm trung tâm, di sản văn hóa và các hoạt động tâm linh đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.
Các sông băng trên thế giới tan chảy với tốc độ nhanh kỷ lục. Ảnh: tv2.no
Liên Hợp Quốc đã chỉ định năm 2025 là Năm quốc tế bảo tồn sông băng để nhấn mạnh tầm quan trọng của các sông băng và đảm bảo rằng những người phụ thuộc vào chúng và những người bị ảnh hưởng bởi các quá trình băng quyển nhận được các dịch vụ thủy văn, khí tượng và khí hậu cần thiết.
“Việc bảo tồn các sông băng là một trong những thách thức cấp bách nhất của nhân loại. Những khối băng cổ đại này không chỉ là nước đóng băng mà còn là người bảo vệ lịch sử khí hậu của Trái đất, là nguồn sống của hàng tỷ người và là nơi linh thiêng đối với nhiều nền văn hóa. Sự biến mất nhanh chóng của chúng là lời nhắc nhở rõ ràng rằng chúng ta phải hành động ngay bây giờ”, Bà Audrey Azoulay, Tổng Giám đốc UNESCO cho biết.
Bà Celeste Saulo, Tổng Thư ký Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) nhấn mạnh: “Năm 2024 là năm ấm nhất trong lịch sử và đã liên tục đưa ra Cảnh báo đỏ về tình trạng khí hậu, bao gồm cả sự rút lui của các sông băng. Năm 2023, các sông băng đã phải chịu tổn thất lớn nhất về khối lượng trong năm thập kỷ ghi chép. Đây là năm thứ hai liên tiếp mà tất cả các khu vực trên thế giới có sông băng đều báo cáo tình trạng mất băng. Băng tan và sông băng đe dọa an ninh nước lâu dài cho hàng triệu người. Năm quốc tế này phải là hồi chuông cảnh tỉnh cho thế giới”.
Lần đầu tổ chức Ngày thế giới về sông băng
Trang chủ của UNESCO thông tin, để kỷ niệm chung Ngày sông băng thế giới lần đầu tiên và Ngày nước thế giới năm 2025, một sự kiện cấp cao sẽ diễn ra vào ngày 20-21/3/2025 tại Trụ sở UNESCO ở Paris.
Nhân dịp này, UNESCO sẽ công bố Báo cáo Nước thế giới với chủ đề “Núi cao và Sông băng”. Báo cáo nhấn mạnh vai trò của sông băng trong việc duy trì nguồn cung cấp nước và duy trì sự ổn định của hệ sinh thái, cung cấp thông tin chi tiết dựa trên dữ liệu để hướng dẫn các chiến lược quản lý nước bền vững và thích ứng cho các cộng đồng trên toàn thế giới.
Trong khuôn khổ chương trình năm nay, UNESCO sẽ tổ chức Lễ khai mạc toàn thể cấp cao đánh dấu lễ ra mắt chính thức của Năm quốc tế bảo tồn sông băng 2025 và khoảng 30 sự kiện phụ trực tuyến có thể truy cập trên toàn cầu.
Một số lĩnh vực quan trọng sẽ được đề cập tại các phiên hội thảo, hội nghị như Mở rộng hệ thống giám sát sông băng toàn cầu để tăng cường thu thập và phân tích dữ liệu; Phát triển hệ thống cảnh báo sớm về các mối nguy hiểm liên quan đến sông băng; Thúc đẩy quản lý tài nguyên nước bền vững ở các khu vực phụ thuộc vào sông băng; Bảo tồn di sản văn hóa và kiến thức truyền thống liên quan đến môi trường băng hà; Thu hút thanh thiếu niên tham gia vào các nỗ lực bảo tồn sông băng và hành động vì khí hậu.
Ngày nước thế giới 2025 có chủ đề “Bảo tồn các dòng sông băng”. Ảnh: UNESCO
Quy tụ những nhân vật nổi tiếng, chuyên gia và nghệ sĩ, cũng như các nhà báo từ nhiều nền văn hóa và địa lý khác nhau, sự kiện này phản ánh vai trò trí tuệ của UNESCO và hoạt động của tổ chức này trên toàn thế giới trong mọi lĩnh vực chuyên môn.
Sự kiện được kỳ vọng sẽ đặt nền tảng cho Thập kỷ Hành động vì Khoa học Băng quyển (2025-2034), thúc đẩy hợp tác quốc tế trong nghiên cứu khoa học và giám sát để giải quyết các tác động của những thay đổi trong băng quyển.
Khiêm Anh
