TP.HCM cần khẩn trương hiện đại hóa hệ thống cấp nước, triển khai mô hình “Thành phố Bọt Biển” và đầu tư hạ tầng chống ngập đa tầng để đảm bảo phát triển bền vững.
TP. HCM đã trở thành siêu đô thị, đòi hỏi hệ thống cấp thoát nước phải được thiết kế lại từ gốc, thay vì chỉ vá lỗi từng phần.
Giảm khai thác nước ngầm, tăng quản lý thông minh
Việc hợp nhất không gian phát triển cùng Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu chính thức đưa TP.HCM bước vào thời kỳ “siêu đô thị” với quy mô dân số, kinh tế và mật độ đô thị hóa lớn chưa từng có. Sự mở rộng này đòi hỏi hệ thống cấp thoát nước phải được thiết kế lại từ gốc, thay vì chỉ vá lỗi từng phần.
Ông Kim Nyoun Ho, Chủ tịch Hiệp hội Thương Mại Hàn Quốc cam kết sẽ tăng cường hợp tác với chính quyền TP. HCM và triển khai bốn nội dung trọng tâm, trong đó có hợp tác cải thiện hạ tầng cấp thoát nước.
Trong các kiến nghị gửi đến Hội nghị, Hiệp hội Thương mại Hàn Quốc (KOCHAM) nhấn mạnh tình trạng khai thác nước ngầm quá mức đang gây sụt lún diện rộng, đe dọa nền móng hạ tầng và sự an toàn của hàng triệu cư dân. Con số 700.000 m³ nước ngầm bị khai thác mỗi ngày không chỉ là thống kê kỹ thuật, mà là chỉ báo cảnh báo về giới hạn sinh thái của đô thị.
KOCHAM cho rằng TP.HCM cần xây dựng lộ trình giảm dần khai thác nước ngầm, đồng thời đẩy nhanh ứng dụng hệ thống quản lý nước thông minh (Smart Water) theo kinh nghiệm Hàn Quốc. Giải pháp trọng tâm gồm: triển khai công nghệ phát hiện rò rỉ để giảm thất thoát trên mạng lưới cấp nước; áp dụng hệ thống lọc và giám sát chất lượng nước theo thời gian thực nhằm bảo đảm nguồn nước sạch, ổn định; và quản lý vận hành mạng lưới bằng dữ liệu số, hướng tới mục tiêu nâng công suất cấp nước lên 2,9 triệu m³/ngày vào năm 2025.
KOCHAM cũng khẳng định sẵn sàng phối hợp cùng SAWACO để xây dựng mô hình cấp nước hiện đại, an toàn và bền vững. Việc giảm phụ thuộc vào nước ngầm không chỉ giúp bảo vệ nền đất và kết cấu công trình, mà còn tạo nền tảng ổn định cho các dự án hạ tầng chiến lược, từ giao thông, đô thị cao tầng đến khu công nghiệp và logistics.
Xây dựng “Thành phố Bọt Biển” và khả năng chống chịu khí hậu đô thị
Nếu cấp nước là thách thức về công nghệ và vận hành, thì ngập úng và khả năng chống chịu khí hậu là bài toán quy hoạch mang tính sống còn.
TP.HCM nằm trên hệ thống sông ngòi, kênh rạch rộng lớn, khiến thành phố đặc biệt dễ tổn thương trước mưa cực đoan, triều cường và mực nước biển dâng. Khả năng chống chịu khí hậu đang trở thành tiêu chí hàng đầu của dòng vốn quốc tế và chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ông Michele D’Ercole, Chủ tịch HH Thương mại Ý (Icham) đã chia sẻ những quan điểm về tăng cường Khả năng chống chịu khí hậu và Ứng phó thiên tai tại siêu đô thị TP. HCM.
Hiệp hội Doanh nghiệp Ý (ICHAM) và Hiệp hội Doanh nghiệp Bắc Âu (NordCham) cùng cho rằng TP.HCM cần sớm triển khai mô hình “Thành phố Bọt Biển” (Sponge City), đó là cách tiếp cận dựa trên tự nhiên, trong đó đô thị được thiết kế như một hệ thống có khả năng hấp thụ, giữ và điều tiết nước thay vì chỉ phụ thuộc vào thoát nước cưỡng bức.
Giải pháp này đặt trọng tâm vào việc tăng diện tích bề mặt thấm nước thông qua công viên giữ nước, quảng trường thấm và vật liệu mặt đường thẩm thấu; đồng thời khôi phục các hành lang xanh, lam, bảo tồn kênh rạch và cảnh quan sông nước, thay vì san lấp. Rừng ngập mặn Cần Giờ cũng được nhấn mạnh như “lá phổi xanh” và tuyến phòng thủ tự nhiên trước triều cường và xâm nhập mặn.
Song song đó, ICHAM khuyến nghị thành phố đầu tư các dự án kiểm soát ngập quy mô lớn, gồm hệ thống cổng ngăn triều, đê kè bảo vệ khu dân cư và khu công nghiệp, nâng cấp đồng bộ hệ thống thoát nước, cùng hệ thống cảnh báo ngập dựa trên dữ liệu và cảm biến đô thị. NordCham nhấn mạnh, chống ngập không chỉ là một bài toán kỹ thuật, mà là điều kiện tiên quyết để bảo đảm năng lực cạnh tranh của thành phố. Một đô thị thường xuyên ngập úng sẽ rất khó thu hút trung tâm tài chính quốc tế, doanh nghiệp công nghệ cao và nguồn nhân lực chất lượng – những yếu tố đang định hình tương lai tăng trưởng của TP.HCM.
Biến tài nguyên nước thành lợi thế cạnh tranh của siêu đô thị
Các kiến nghị từ cộng đồng FDI đều gặp nhau ở một điểm chung: muốn phát triển bền vững, TP.HCM phải bắt đầu từ bài toán nước. Nước không chỉ là nhu cầu thiết yếu của đời sống và sản xuất, mà còn là yếu tố quyết định năng lực chống chịu đô thị, chất lượng môi trường và sức hấp dẫn đầu tư.
Để hiện thực hóa tầm nhìn siêu đô thị, TP.HCM cần huy động nguồn vốn xanh và đẩy mạnh mô hình hợp tác công – tư (PPP) cho các dự án hạ tầng cấp nước, thoát nước và kiểm soát ngập. Đồng thời, quản lý nước phải được tích hợp ngay từ giai đoạn quy hoạch tổng thể đến từng khu đô thị, khu công nghiệp và cụm dân cư. Điều đó đòi hỏi chuyển đổi tư duy, coi nước là tài sản chiến lược, thay vì một hạng mục chi phí kỹ thuật đơn lẻ.
Đầu tư cho nước chính là đầu tư cho tương lai kinh tế đô thị. Giải quyết bài toán nước từ gốc sẽ giúp TP.HCM không chỉ duy trì vai trò đầu tàu kinh tế, mà còn từng bước trở thành một siêu đô thị có khả năng chống chịu khí hậu, thu hút dòng vốn chất lượng cao và tạo môi trường sống đáng mơ ước trong khu vực châu Á.
Trung Kiên
